Khoa học và ngụy khoa học-p4

Khoa học và ngụy khoa học-p4
Từ những đặc điểm trên, người ta có thể rút ra một số khác biệt giữa khoa học và ngụy khoa học như sau:

Khoa học
Tất cả những phát hiện, khám phá của khoa học được lưu truyền chủ yếu trong các tập san chuyên khoa, những tập san này được giới chuyên môn quản lí và điều hành. Các báo cáo được chấp nhận công bố trong các tập san này đều được qua ít nhất là ba đồng nghiệp kiểm tra về sự chính xác và phương pháp, bằng những tiêu chuẩn khoa học, do đó phẩm chất của chúng khá cao và đáng tin cậy.
Ngụy khoa học
Tài liệu của ngụy khoa học chủ yếu nhắm vào công chúng. Vì nhắm vào công chúng nên giới ngụy khoa học thường đăng bài ở những tạp chí dành cho người không chuyên môn, và do đó, bài báo không có kiểm tra về phương pháp hay tính chính xác.

Khoa học
Mọi kết quả nghiên cứu đều phải có khả năng tái xác nhận. Nói một cách khác, giả sử có một nghiên cứu đã được công bố bởi một nhà khoa học nào đó; nếu một nhà nghiên cứu khác lặp lại nghiên cứu đó bằng những phương pháp và với điều kiện đã được mô tả, phải đạt được những kết quả tương tự.
Ngụy khoa học
Kết quả không có khả năng lặp lại hay kiểm tra. Mọi "nghiên cứu," nếu có, thường được mô tả một cách mù mờ, ỡm ờ, để cố tình không cho người khác biết rõ là họ đã làm gì và làm bằng cách nào.

Khoa học
Đối với các nhà khoa học, tất cả những thất bại đều được khai thác, xem xét kỹ lưỡng để học hỏi từ đó. Những lí thuyết sai lầm có thể cho ra những kết quả đúng nhưng ngẫu nhiên; tuy nhiên, không một lí thuyết đúng nào có thể cho ra những kết quả sai lầm.
Ngụy khoa học
Đối với giới làm ngụy khoa học, những thất bại thường được bỏ qua, dấu đi, hay chối bỏ.

Khoa học
Thuyết phục bằng bằng chứng, bằng lí luận dựa vào logic hay lập luận của toán học, bằng cách dựa vào dữ kiện, không đi ra ngoài dữ kiện.
Ngụy khoa học
Thuyết phục bằng niềm tin và sự trung thành. Ngụy khoa học có một yếu tố tôn giáo; nó cố gắng cải đạo, chứ không thuyết phục. Nó đòi hỏi người ta phải tin, mặc kệ cho sự thật có đi ngược lại niềm tin.

Khoa học
Theo thời gian, các nhà khoa học tìm tòi và học hỏi thêm và duyệt lại những kết luận hay lí thuyết cũ. Một khi bằng chứng mới mâu thuẫn với bằng chứng cũ, bằng chứng cũ sẽ bị thay thế.
Ngụy khoa học
Không tiến bộ, lí thuyết và kết luận không bao giờ được thay đổi. Ý tưởng cũ không bao giờ được bỏ bất kể bằng chứng mới ra sao.

Khoa học
Không nhắm vào danh vọng và thị trường kinh tế hay chính trị.
Ngụy khoa học
Giới ngụy khoa học sống nhờ vào việc buôn bán những sản phẩm đáng ngờ (sách, báo, dầu ăn, v.v.) hay xuất hiện trên đài phát thanh, đài phát hình để tìm đến danh vọng và ủng hộ chính trị.

Danh sách so sánh này có thể còn kéo dài vô tận, bởi vì giữa khoa học và ngụy khoa học không có một điểm nào tương đồng với nhau, nó giống như hai con đường song song không bao giờ gặp nhau. Trong việc tìm hiểu và học hỏi về thiên nhiên, khoa học và ngụy biện khoa học là hai phương pháp đối nghịch nhau. Khoa học đòi hỏi những phương pháp tìm hiểu nghiêm túc, có trình tự, khó khăn, tự chất vấn, và suy luận theo logic, theo lí trí, và đạo đức khoa học làm cho nhà khoa học rất khó bị nhầm lẫn trước sự thật. Ngụy khoa học thì ngược lại, luôn luôn gìn giữ những giá trị lỗi thời, phi lí, chủ quan, và phi đạo đức khoa học hàng ngàn năm trước khi khoa học ra đời. Ngụy khoa học khuyến khích người ta tin vào bất cứ cái gì mà người ta cảm thấy cần phải tin. Ngụy khoa học sẵn sàng cung cấp những "bằng chứng" cho những tín đồ như thế để họ lầm tưởng rằng niềm tin của họ là khoa học, là chân lí. Khoa học bắt đầu bằng một phát biểu đơn giản là "Hãy bỏ qua và quên hết những gì chúng ta tin tưởng vào, và cố gắng điều tra, tìm hiểu xem sự thật là gì."

Một số nhầm lẫn giữa khoa học và ngụy khoa học còn do sự nhập nhằng về danh xưng của người làm khoa học. Một khi một nhà khoa học thật sự không còn làm nghiên cứu khoa học nữa, ông/bà ta sẽ không còn là "nhà khoa học". Tình trạng khốn nạn hiện nay là lưu lượng những cuốn sách, những bài báo, những tuyên bố dựa vào khoa học giả tạo tràn ngập thị trường chữ nghĩa. Một số tác giả của những "tác phẩm" này lại là những nhà khoa học thật. Tuy nhiên họ lại "nhảy rào" sang một lĩnh vực nghiên cứu khác mà họ chưa từng được huấn luyện hay không có kiến thức sâu. Chẳng hạn như nếu một kỹ sư điện tuyên bố rằng ông đã tìm ra mối quan hệ giữa dioxin và sức khỏe thì người kỹ sư đó đã làm ngụy khoa học. Tương tự, những người sáng chế dữ kiện giả, những người dấu số liệu không phù hợp với quan điểm của họ, những người từ chối không cho người khác xem xét số liệu của mình, v.v. cũng là những nhà ngụy khoa học.

Trong cộng đồng chúng ta, ngụy khoa học cực kỳ phổ biến. Chỉ cần nhìn qua những mẫu quảng cáo trên báo chí và đài truyền thanh hay truyền hình tiếng Việt về các sản phẩm được viết bằng những mỹ từ hứa hẹn trị đủ thứ bệnh tật từ ung thư, tiểu đường, bệnh tim mạch, đến nâng cao khả năng tình dục thì ai cũng biết vấn đề này lớn biết là dường nào. Ngoài những quảng cáo ngớ ngẩn như thế, còn có một ngụy khoa học khác, tinh vi hơn, được xuất hiện qua những lời tuyên bố, phát biểu mà tác giả của chúng thường được trịnh trọng giới thiệu là những "nhà khoa học". Những "nhà khoa học" này có khi rất nổi tiếng trong cộng đồng, không hẳn vì họ có thực tài, mà vì họ biết lợi dụng hệ thống truyền thanh để đánh động vào công chúng những điều đơn giản, dễ nghe, và dễ xúc động. Công chúng sẽ rất thờ ơ trước một phát hiện mới về DNA hay di truyền học, nhưng họ sẽ đặc biệt chú tâm đến những lời phát biểu về ô nhiễm thực phẩm, hay những tuyên bố giật gân kiểu như chúng ta đang bị đầu độc. Những con số thống kê được trích dẫn càng làm tăng vẻ đạo mạo của khoa học trước một khán thính giả mà khả năng cảm nhận của họ về những con số này chưa chắc hơn khả năng của chính người trích dẫn.